Voor meer beeldmateriaal van de voormalige St. Jacobskapel, klik hier door naar de website van Oud Vragender
Voormalige St. Jacobskapel Vragender
Buurtschap Vrageren werd al in de twaalfde eeuw in officiële stukken genoemd. Waarschijnlijk was er al lang voordien sprake van bewoning waarbij boerderijen om de esgronden waren gesitueerd. Vanaf 1260 worden in bewaard gebleven stukken, boerderijen zoals Schilderinck, Leeferinck, Sessink, Schaer, Harmelink en Bekken genoemd.
Voor het bezoeken van een kerk waren deze bewoners aangewezen op de kerk in Groenlo. In 1429 ontstond er een nieuwe situatie bij het stichten van Klooster Schaer op 3 km afstand.
Voor de bewoners van destijds was dat mede de motivatie om in Vrageren ook een Kapel te stichten. In de bewaard gebleven stichtingsakte van 23 april 1444 staat vermeld dat Herman Stemerdink vier stukken land overdraagt aan de Onze Lieve Vrouwe Kapel. Te weten Schilderinck-stukken: Lagenwoert, Vorland, Crucebrede en Vlasakker gelegen nabij landgoed Leeferinck met als doel er een Kapel te bouwen.
Stichtingsakte van 1444
In dat zelfde jaar sluiten de Pastoor van Groenlo en Otto van Bronckhorst als heerser over deze regio een overeenkomst over de inkomsten en gebruik van deze Kapel. Er is een kapelaan die op woensdag, zaterdag en zondag de mis opdraagt. De “beurlueden van Vrageren” zo staat vermeld moeten voor de vier hoogtijden, de vier zielendagen, dopen, eerste kerkgang vrouwen, begraven doden naar de Sint Calixtuskerk te Groenlo.
In 1494 wordt binnen het Bisdom Munster de naam O.L. Vrouwe-Sint Jacobus Kapel genoemd en is er sprake van een stenen gebouw, ter vervanging van de deels houten Kapel uit 1444. In dialect de Sint Jaopikskapel met het altaar naar het oosten gericht meet 20 x 8 meter.
Rond 1560 is het wereldlijk bestuur hier in handen van Maria van Hoya, landsvrouwe van Borculo-Lichtenvoorde zij is Luthers gezind.
De Kapel heeft veel te lijden gehad van de Tachtigjarige Oorlog. Zowel de Spaanse troepen als de Staatse (Nederlandse) troepen plunderen en roven veel op het platteland. Kerken zijn een favoriet doelwit. In 1597 verovert Prins Maurits Bredevoort en tijdens het beleg van Grol in 1627 is het Frederik Hendrik met zijn troepen die hier langs is getrokken op weg naar de Circumvallatielinie rondom Grol.
Op 10 januari 1616 werd door het Hof van Gelderland verboden in de St. Jacobskapel te Vragender nog langer katholieke missen op te dragen.
Door deze verandering van godsdienst kwamen de Kapel, alle bezittingen en de boerderij naast de Kapel onder bestuur van Borculo, deze stond weer onder bestuur van Zutphen.
Sinds 1650 wordt de St. Jaopikskapel ook door de protestantse gelovigen niet meer gebruikt en vervalt tot een Ruïne. Het eigendom is dan in handen van de Nederlandse Hervormde kerk van Lichtenvoorde.
In 1830 is van de overblijfselen een pentekening gemaakt. Wat overeind staat is het westelijke deel met de ingang van de Kapel en het gedeelte waar de toren met de klok zich heeft bevonden. De oostzijde met abscis en altaar van de Kapel zijn door de eeuwen heen gesloopt en hebben evenals de zandstenen kozijnen gediend als bouwmateriaal elders.
In 1832 bestaat het geheel uit de ruïne, een erf met huis, een schuur, een weiland en opgaande bomen.
Foto 1895
Op deze oudste foto uit 1895 is te zien dat de ruïne maar weinig verschilt van nu. In 1920 wil de kerkvoogdij van de Hervormde kerk te Lichtenvoorde de Kapel afbreken maar de kerkleden verhinderen dat. Er wordt enig provisorisch herstelwerk verricht. De Kapel wordt verheven tot Rijksmonument.
Foto 1920
In 1930 is er nog maar weinig veranderd. Het muurwerk van de Ruïne wordt door de bewoners van de boerderij naast de Kapel gebruikt als steun van een stroberg of ‘stromiete’.
Foto 1935 met ‘stromiete’
Om verder verval van dit Rijksmonument te voorkomen zijn er in 1983 restauraties uitgevoerd aan het metselwerk van de Ruïne.
Foto restauratie 1983
In 2020 worden door archeologisch grondradaronderzoek de contouren van de voormalige Kapel in beeld gebracht en op basis hiervan een herinrichtingsplan gemaakt.
In dit plan zijn om de toegankelijkheid tot dit rijksmonument te vergroten paden aangelegd, de contouren van de oorspronkelijke Kapel aangegeven door middel van zwerfstenen, een bloemenbed van stinzenbeplanting aangelegd en nieuwe informatieborden geplaatst.
Het kruis dat door de eeuwen heen vele omzwervingen heeft gemaakt in Vragender en als laatste in de St. Antonius van Padua kerk heeft gestaan. Is na restauratie herplaatst op de plek waar ooit het altaar in de St. Jacobskapel zich bevond.
Foto 2024
Foto 2024
Foto 2024
Herinrichting terrein voormalige St. Jacobskapel uitgevoerd door Project Groep Landschap Vragender (PLV) afgerond in 2024.